Σύνταξη της περίληψης
(Πρακτικός οδηγός)
Α. Προετοιμασία
1. Διαβάζω (και ξαναδιαβάζω) προσεκτικά ολόκληρο το κείμενο που μου δόθηκε για να βρω το Θεματικό Κέντρο (Θ.Κ).
2. Μελετώ το κείμενο κατά παράγραφο:
α. διαβάζω
β. υπογραμμίζω τις θεματικές
προτάσεις (όπου υπάρχουν)
γ. υπογραμμίζω τις λέξεις - κλειδιά
δ.διακρίνω τις πιο
σημαντικές λεπτομέρειες, οι οποίες εντοπίζονται εύκολα, αν έχει προηγηθεί η
παραπάνω εργασία.
ε. διατυπώνω ένα διευρυμένο πλαγιότιτλο
(κεντρική
ιδέα).
3. Ο διευρυμένος πλαγιότιτλος
αποτελεί φράση – πρόταση με ολοκληρωμένο νόημα, διότι, πρόκειται να αποτελέσει
περίοδο λόγου στη μελλοντική μου περίληψη. Ο πλαγιότιτλος εμπεριέχεται στη θεματική
περίοδο ή, αν αυτή δεν υπάρχει, στο
νοηματικό κέντρο της παραγράφου.
4. (Κάποτε μπορεί να αντιμετωπίσω το κείμενο και κατά
ενότητα, ενώνοντας 2-3 παραγράφους που έχουν νοηματική συνάφεια και βγάζοντας
ένα ενιαίο νόημα.)
5. Εντοπίζω τις διαρθρωτικές λέξεις καθώς και τις φράσεις με τις οποίες επιτυγχάνεται η
συνοχή του ευρύτερου κειμένου(συνδετικές λέξεις και φράσεις). Βρίσκω τις
νοηματικές σχέσεις που σημαίνουν για να τις μεταφέρω στο κείμενο της
περίληψης.
Β. Συγγραφή περίληψης:
§ Συνδέω
τους πλαγιότιτλους των παραγράφων (για πολύ συνοπτικές
περιλήψεις) ή καταγράφω τους
πλαγιότιτλους καθώς και τις πιο σημαντικές λεπτομέρειες των παραγράφων,
συνδέοντάς τα με κατάλληλες διαρθρωτικές λέξεις.
§ Στη θεματική
περίοδο της περίληψής μου παρουσιάζω το θεματικό κέντρο του κειμένου.
§ Χρησιμοποιώ
(στην αρχή, τη μέση και το τέλος, χωρίς να κάνω κατάχρηση) εκφράσεις του πλαγίου λόγου (π.χ. ο συγγραφέας υποστηρίζει,
τονίζει, επισημαίνει, αντιπαραθέτει, παρουσιάζει, συμπεραίνει, προσδιορίζει…)
§ Ανά
διαστήματα χρησιμοποιώ εκφράσεις που
δηλώνουν τη συνέχεια του κειμένου, όπως:
αρχικά, στη συνέχεια, ακολούθως, επιπρόσθετα, συμπερασματικά, καταληκτικά κ.ά.
§
Χρησιμοποιώ όρους του κειμένου,
μόνο όπου είναι απαραίτητο. Για παράδειγμα, διατηρώ
τα κύρια ονόματα, τους επιστημονικούς και τεχνικούς όρους. Επίσης όσες λέξεις ή φράσεις του συγγραφέα δεν
επιδέχονται ισοδύναμες ή συνώνυμες, τις διατηρώ ως έχουν.
§ Δεν αντιγράφω
ποτέ αυτούσιες εκφράσεις ή προτάσεις του
κειμένου (αν
είναι απαραίτητο να συμπεριληφθούν, μπαίνουν σε εισαγωγικά).
§ Εκφράζομαι κυριολεκτικά και όχι μεταφορικά.
§
Δε σχολιάζω και δεν κρίνω το
περιεχόμενο του κειμένου, έστω κι αν διαφωνώ μ' αυτό.
§ Δε μιμούμαι το ύφος του συγγραφέα.
§ Δεν προσθέτω δικά μου σχόλια στην περίληψη.
§ Δε διατυπώνω
δικά μου συμπεράσματα.
§ Δε γράφω τα παραδείγματα, παρά μόνο υπό προϋποθέσεις.
§ Πιθανή αρχή της περίληψης: «Στο κείμενο αυτό ο Χ / ο συγγραφέας κλπ. αναφέρεται/διερευνά…+
(Θ.Κ)»
§ Πιθανό τέλος της περίληψης: «Τέλος / συνοψίζοντας / τελειώνοντας ο συγγραφέας προτείνει
/ συμπεραίνει / διαπιστώνει…»
Γ. ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ
1. Η περίληψη γράφεται πρώτα στο
πρόχειρο, όπου γίνονται οι απαραίτητες διορθώσεις, προσθαφαιρέσεις κλπ. και έπειτα μεταφέρεται στο καθαρό.
2. Διαρθρωτικές λέξεις μπορούν να είναι οι ίδιες ή παρόμοιας σημασίας με
εκείνες του αρχικού κειμένου.
3. Θα πρέπει να περιοριστεί η χρήση αναφορικών προτάσεων(ο οποίος...,
που..., κλπ.) και να συμπυκνωθεί το νόημα με τη χρήση προσδιοριστικών επιθέτων.
4. Η πύκνωση του νοήματος μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση της παθητικής
σύνταξης: λέγεται, αναφέρεται,
υποστηρίζεται, κλπ.
Δ. ΑΡΕΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ:
1. Περιεχόμενο: μεταφορά των βασικών
ιδεών του κειμένου ( θεματικές περίοδοι και κάποιες σημαντικές λεπτομέρειες της
κάθε παραγράφου)
2. Δομή: οι περίοδοι λόγου (τα
βασικά νοήματα της περίληψης) πρέπει να χαρακτηρίζονται από συνοχή νοηματική
και εκφραστική, δηλαδή να συνδέονται μεταξύ τους και να υπάρχουν αντίστοιχες
διαρθρωτικές λέξεις, αντωνυμίες, λέξεις – κλειδιά.
3. Έκφραση: Να υπάρχει εκφραστική
αυτονομία και να μη χρησιμοποιούνται αυτούσιες φράσεις του αρχικού κειμένου
(εξαιρούνται οι λέξεις – κλειδιά που είναι απαραίτητες για την κατανόηση του
κειμένου).
Να μη γίνεται κατάχρηση του πλάγιου λόγου («ο συγγραφέας πιστεύει, νομίζει,
ισχυρίζεται…» κλπ.).
4. Έκταση: Να μην ξεπερνά κατά πολύ
το όριο των επιτρεπόμενων λέξεων (όριο + 10-15 λέξεις)
Γράφω σε πλάγιο λόγο,
χρησιμοποιώντας
συχνά φράσεις
ενεργητικής σύνταξης
|
ή παθητικής σύνταξης
|
ο συγγραφέας
αναφέρει,
|
π.χ. στο
κείμενο αναφέρεται.... ή
|
υποστηρίζει,
|
υποστηρίζεται..., τονίζεται...,
|
εκφράζει την άποψη,
|
περιγράφεται...,
|
τονίζει ,
|
παρουσιάζεται... κλπ
|
επισημαίνει,
|
|
σχολιάζει,
|
|
εκφράζει τον προβληματισμό τον,
|
|
θέτει το ερώτημα,
|
|
υπογραμμίζει την ανάγκη να,
|
|
συνεχίζει την ανάλυση του αναφερόμενος,
|
|
φέρνει παραδείγματα για να υποστηρίξει την άποψη
πως/ότι...,
|
|
πραγματοποιεί μια ιστορική αναδρομή στο θέμα
αναφερόμενος σε...,
|
|
αναζητά τα αίτια του φαινομένου σε...,
|
|
απαριθμεί τα αποτελέσματα...,
|
|
χρησιμοποιεί απόψεις μελετητών / αποτελέσματα
ερευνών για να στηρίξει την άποψη πως... ,
|
|
καταλήγει στο συμπέρασμα πως/ότι...
|
Η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ
Ξεκινώ τη θεματική πρόταση της περίληψης ως εξής:
¨Το άρθρο, κείμενο κ.λπ. αναφέρεται, αφηγείται,
περιγράφει, πραγματεύεται, ασχολείται με, έχει ως θέμα του κ.λπ. ή
Αντικείμενο, θέμα του άρθρου, του βιβλίου ή της
ομιλίας είναι... κ.ά
